اثر برخی گونه های مرتعی بومی در حفاظت خاک اراضی مارنی لوشان

با توجه به اینکه فرسایش خاک یکی از مشکلات بحرانی بوده و خسارت های شدیدی در مراتع، جنگل ها و سایر اکوسیستم ها به وجود آورده، یکی از روش های موثر برای کنترل فرسایش و احیای خاک های تخریب شده استقرار پوشش گیاهی می باشد. از بین گونه های گیاهی موجود، گونه های بومی به دلیل سازگاری با شرایط آب و هوایی حاد نسبت به گونه های غیر بومی موثر تر می باشند. اراضی مارنی از جمله حساس ترین اراضی نسبت به فرسایش بوده و آثار تخریبی شدیدی از خود نشان می دهد. با توجه به اینکه مطالعات اندکی در این زمینه به ویژه در اراضی مارنی اطراف سد منجیل انجام شده است، در این پژوهش به بررسی گونه های گیاهی بومی و اثر این گونه ها بر کیفیت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک، در منطقه جمال آباد لوشان پرداخته شده است. از بین گونه های گیاهی غالب منطقه سه گونه علف مار، علف شور و کهورک با توجه به جمعیت و ویژگی های حفاظتی مناسب، انتخاب و مطالعات آزمایشگاهی و صحرایی لازم صورت گرفت. در عملیات صحرایی برای تعیین اثر بخشی گونه ها در جلوگیری از رواناب و رسوب، از باران شبیه سازی شده با شدت 42 میلی متر بر ساعت استفاده شد. به منظور بررسی اثر پوشش گیاهی و شیب بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و بیولوژی خاک، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با استفاده از نرم افزار sas به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور پوشش و شیب ( هر کدام در سه سطح) انجام شد. آنالیز داده های حاصل از اندازه گیری های صحرایی با آزمون t مستقل، با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین خواص کیفی خاک نشان داد که در اغلب موارد، میزان کربن آلی، پایداری خاکدانه، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده و نیز تنفس میکروبی در خاک زیربوته ها بیش از خاک بدون پوشش بوده که نشان دهنده افزایش حاصلخیزی خاک در زیر گونه ها بود. در بین سه گونه مورد بررسی، گونه گیاهی علف مار بیش ترین تاثیر مثبت را بر روی ویژگی های کیفی خاک داشته است. داده های حاصل از اندازه گیری های صحرایی نشان داد که در سه شیب مورد بررسی، شدت نفوذ در خاک زیر بوته ها به صورت معنی داری افزایش و در نتیجه آن شدت رواناب کاهش یافته است. در حالی که پوشش گیاهی اثر معنی داری برروی غلظت رسوب نداشت، اما به طور معنی داری میزان تلفات خاک را تحت تاثیر قرار داد. گونه گیاهی علف شور با توجه به برگ های گوشتی و تراکم بوته دارای گیرش گیاهی بیش تری بوده و تا زمان 15 دقیقه بیش ترین اختلاف را با خاک شاهد خود از نظر شدت رواناب، غلظت رسوب و شدت نفوذ نشان داد.